We staan voor een periode met vorst van betekenis. Zowel ’s nachts als overdag zullen de temperaturen in heel België en Nederland niet meer boven het vriespunt komen. Dit zal ervoor zorgen dat alle vijvers volledig dicht komen te liggen. Op zich is dat geen probleem, er zijn echter enkele aandachtspunten.
BELANGRIJK:
Het uitstellen van ijsvorming wordt vaak gerealiseerd door 1 of meerdere beluchters in te zetten. Gedurende een korte periode van matige vorst kan dit. Gedurende langere periodes van strenge vorst is dit in geen geval aangewezen. Het contact van het water met de ijskoude lucht zorgt er immers voor dat de watertemperatuur daalt naar kritische minima waardoor veel vissen in comateuze toestand gaan. De vissen zullen naar hogere waterlagen komen en zijn zeer latent, deze vissen zijn ook niet meer te redden. Leg dus elke vorm van beluchting uit en laat de vijver gewoon dichtvriezen. In deze periode is het zuurstofpeil van het water tevens zeer goed waarbij een vorstperiode geen probleem vormt.
Als het volop wintert blijft het essentieel om het vijverbeheer verder op te volgen. Zeker in een periode waarbij er ijsvorming zou optreden moeten we extra alert zijn. Hoe langer een vorstperiode duurt en hoe intenser deze periode is, hoe ernstiger tevens de gevolgen kunnen zijn.
Praktisch, wat te doen TIJDENS deze vorstperiode?
Laat de vijver gewoon dichtvriezen en zorg ervoor (indien mogelijk) dat dit gebeurt op het maximale waterpeil.
Indien de vorstperiode zeer lang zou duren is het mogelijk om het waterpeil licht te laten dalen, hetzij zeer beperkt (maximaal enkele centimeters). Zo kan er lucht (via enkele wakken in de oever) over het wateroppervlak stromen en is er uitwisseling van gassen mogelijk. Deze maatregel vraagt enige kennis en dient enkel toegepast te worden bij langdurige vorst en in noodgevallen.
Vermijd steeds recreatie op de vijver (schaatsen, wandelen, sleden,…). Zeker op ondiepe vijvers zorgt dit voor een aanzienlijke druk op de waterkolom waardoor vissen gestoord worden en uit winterrust kunnen komen. Hun verhoogde metabolisme zorgt voor een hoger zuurstofverbruik en een hogere productie van koolzuurgas (CO2).
Bij ondiepe vijvers met een dikke(re) organische sliblaag zijn de gevolgen van vorst vaak veel frequenter aanwezig en ernstiger dan op vijvers met een anorganische bodem. Hier dient met extra alert voor te zijn.
Wanneer er naast ijsvorming ook een sneeuwtapijt gevormd wordt is het van essentieel belang om deze sneeuw deels te ruimen van het ijsoppervlak. Sneeuw zorgt er immers voor dat er geen licht meer door het ijs dringt en fotosynthese niet meer mogelijk is. Hierdoor daalt het zuurstofpeil snel en stijgt de hoeveelheid koolstofdioxide (CO2). Dit kan leiden tot hoge vissterfte.
De sneeuw kan geruimd worden door vensters op het ijsoppervlak te maken met een zachte borstel of op bepaalde plaatsen water op het ijs te laten stromen zodat de sneeuw smelt en doorzichtig wordt. Wees in elk geval voorzichtig tijdens deze activiteit, betreedt het ijs niet en werk met minimaal drie personen. De aanwezigheid van een touw of het dragen van een reddingsvest is zeer sterk aanbevolen evenals een verwarmde ruimte in de nabijheid te voorzien (kantine, chalet). Dit lijkt overdreven maar iemand die in de winter het ijskoude water al gevoeld heeft zal hierover wellicht anders denken.
Praktisch, wat te doen NA deze vorstperiode?
Eens de vorstperiode volledig verdwenen is en de dooi wordt ingezet zal de vijver geleidelijk aan vrij komen te liggen. Dit kan enkele dagen maar ook weken duren afhankelijk van de dikte van het ijs en de intensiteit van de dooiperiode (regen, wind).
Gedurende deze periode is het vijverwater nog steeds afgesloten van de atmosfeer en is gasuitwisseling nog steeds verhinderd. In de meest gevallen zal het CO2 (koolzuurgas) zijn dat toegenomen is. Ook kan het zuurstofgehalte laag tot zeer laag uitkomen omdat er amper zuurstofaanrijking geweest is maar het zuurstofverbruik daarentegen (vissen, processen) liep gewoon verder, hetzij beperkter in het koude water.
Wees alert als deze situatie (te) lang duurt. In uitzonderlijke gevallen (wanneer de vissen in moeilijkheden komen) kan al belucht/ontgast worden om zo versneld het ijs te laten smelten. Let wel , dit kan enkel en alleen als er geen periode van vorst meer voorspeld wordt, en als de luchttemperatuur hoger dan 5°C is tijdens deze beluchting/ontgassing anders onderkoelt het water.
Eens alle ijs verdwenen is kan en mag men ook beluchten/ontgassen gedurende 24u tot 48u om het vijverwater sneller aan te rijken met zuurstof en de opgebouwde gassen versneld uit te drijven. Dit zal de waterkwaliteit verbeteren zodat de aanwezige vissen meer rust vinden en de ziektedruk de komende weken laat afnemen.
Heeft u een vraag? Contacteer ons geheel vrijblijvend op info@aquaticengineers.be
Disclaimer: Activiteiten in extreme weersomstandigheden zijn niet zonder gevaar. De water- en omgevingstemperaturen zijn immers zeer laag. Zorg er voor dat u steeds de nodige voorzorgsmaatregelen neemt bij vijverwerken en persoonlijke beschermingsmiddelen hanteert (leeflijn, reddingsvest, …). Werk ook nooit alleen maar met voldoende mensen die toezicht kunnen houden. Aquatic Engineers kan niet aansprakelijk gesteld worden voor de schade die, rechtstreeks of onrechtstreeks, het gevolg is van bovenstaand bericht.
